Giám đốc Trung tâm VNCERT (Bộ TT-TT) Vũ Quốc Khánh.

Chống thư rác mà không cản trở phát triển thương mại điện tử là mục tiêu lớn nhất mà Ban soạn thảo Nghị định về thư rác đề ra. Theo ông Vũ Quốc Khánh, Giám đốc Trung tâm VNCERT (Bộ Thông tin - Truyền thông), đây cũng là kỳ vọng của nhiều doanh nghiệp và cơ quan quản lý. 

- Bộ Thông tin và truyền Thông (TT-TT) đang cùng với nhiều Bộ, ngành khác soạn thảo Nghị định thư rác. Việc này bắt đầu như thế nào, thưa ông?  

- Trung tâm ứng cứu sự cố máy tính quốc gia (VNCERT) đã khảo sát về tình hình thư rác. Con số thống kê gần đây nhất là có khoảng 30% số người tham gia cho biết 80% các thư điện tử họ nhận được là spam. Trong đó, một nửa ý kiến tiết lộ hơn 30% thư rác họ nhận được là tiếng Việt. Có trên 87% tỏ ý khó chịu với spam và 63% muốn có quy định quản lý thư rác.

Điều đó cho thấy, đây là nỗi bức xúc và nhu cầu của xã hội cần có một Nghị định về vấn đề spam. Trước đây, Bộ Thương mại cũ từng dự kiến về một Thông tư quản lý thư quảng cáo điện tử. Sau khi trao đổi, các Bộ ngành đều thấy cần phải làm ở quy mô lớn hơn, bao gồm cả thư rác và tin nhắn rác. Vì thế, chúng tôi đang làm việc này hết sức khẩn trương. Dự kiến sẽ trình Chính phủ trong năm nay và Nghị định sẽ được ban hành vào năm 2008 với hy vọng giảm thiểu được nạn thư rác.

- Công việc này đã được thực hiện đến đâu?

- Chúng tôi đã qua giai đoạn nghiên cứu các mô hình quản lý chống thư rác ở nhiều nước trên thế giới. Có rất nhiều vấn đề phải xem xét và cân nhắc mọi yếu tố, làm sao để thiết lập được một mô hình hiệu quả, có tính khả thi ở VN. Tức là thích hợp với năng lực triển khai trong nước, vẫn đảm bảo khuyến khích việc sử dụng thư điện tử trong quảng cáo lành mạnh và thương mại điện tử mà không rời xa mục đích ngăn chặn tất cả các hành vi sử dụng công cụ này vào việc không tốt.

Tôi muốn nhấn mạnh rằng, đưa ra quy định chế tài chỉ để ngăn thư rác chứ không kìm hãm thương mại điện tử. Giải pháp phải "mở" tối đa và bảo vệ người dùng. Đây là kỳ vọng lớn của cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

- Xin ông phân tích rõ những đòi hỏi của nhu cầu trong nước đối với việc chống spam và yếu tố "mở" của Nghị định chống thư rác?

- Đặc thù ở VN là những người làm thương mại rất muốn sử dụng các kênh gửi thư để làm quảng cáo ít tốn kém hoặc miễn phí. Có nhiều cơ quan quản lý nhà nước cũng như doanh nghiệp kỳ vọng vào điều đó và họ muốn một mô hình phù hợp thế. Nhưng nhiều quốc gia khác không khuyến khích điều này.

Nếu so sánh với các nước về điều kiện, nhu cầu, ý muốn thì chúng tôi sẽ phải tìm cho được một giải pháp kết hợp nhiều biện pháp khác nhau. Không loại trừ khả năng đó sẽ là mô hình hoàn toàn mới, không giống với bất kỳ mô hình chống spam nào đã và đang tồn tại. Tôi cho rằng điều đó sẽ là tốt hơn việc đi copy lại.

- Vậy Ban soạn thảo Nghị định đã làm gì để thực hiện được điều đó?

- Chúng tôi nghiên cứu kỹ thực tiễn để đánh giá quan niệm của người dùng, cách dùng cũng như hiệu quả của các quảng cáo bằng thư điện tử. Ngoài việc so sánh lựa chọn giữa các mô hình của nước ngoài còn phải tìm hiểu ý kiến của cộng đồng Internet về vấn đề này. Vì thế, Trung tâm VNCERT đã phối hợp Ban soạn thảo xây dựng bảng câu hỏi, khảo sát dư luận xã hội để thu thập thông tin.

Các chuyên gia cũng đã đề xuất nhiều giải pháp, mô hình chống thư rác. Và chúng tôi đang ở giai đoạn thảo luận, nên để nói cái gì là hay lúc này có lẽ còn quá sớm. Nhưng chắc chắn, tiêu chí lựa chọn phải bám vào các nguyên tắc chính là bảo vệ người dùng cuối, bảo vệ nhà cung cấp dịch vụ và quyền lợi của cộng đồng sử dụng e-mail.

- Ông đánh giá thế nào về tính khả thi của Nghị định này?

- Từng có nhiều vụ hacker phạm tội đáng phải truy tố, nhưng rốt cuộc cũng chỉ bị xử lý hành chính đơn giản vì hạn chế của luật pháp. Nghị định này sẽ có những chế tài xử phạt đối với các spammer như thế nào?

- Vấn đề này cụ thể thế nào thì phải đợi bản dự thảo đầu tiên đưa ra. Nói bây giờ thì quá sớm. Nhưng tất cả các chế tài xử phạt đều mang tính hành chính. Cần quy tội hình sự thì phải dùng đến Bộ Luật hình sự. Trường hợp hacker hay spammer cần bị truy tố mà chưa thể xử lý đúng tội thì có nghĩa là Bộ Luật hình sự còn đang có lỗ hổng, thiếu những quy định cụ thể về lĩnh vực tội phạm CNTT. Tôi cũng thấy các Bộ ngành khác cũng đã có kiến nghị nhưng sửa Bộ Luật hình sự không phải là vấn đề đơn giản.

Bản chất của Nghị định là hành lang pháp lý. Để thực hiện nó thì tất cả các thành phần liên quan phải có sự phối hợp đương nhiên và vai trò của chính sách quản lý vẫn là quan trọng nhất.

- Hiện nay, tình trạng mua bán danh sách địa chỉ thư điện tử và công cụ gửi thư rác diễn ra rất phổ biến với chi phí rẻ. Điều này sẽ nằm trong phạm vi điều chỉnh của Nghị định như thế nào?

- Việc mua bán danh sách e-mail trên mạng thì có thể coi là hành vi vi phạm Luật công nghệ thông tin. Trong phạm vi Nghị định về thư rác, chúng tôi cũng đang cân nhắc vấn đề này. Bản thân hành vi rao bán có thể không phải là thư rác nếu họ dùng hình thức ngoài e-mail hoặc tin nhắn điện tử. Mà như vậy thì phải điều chỉnh bằng quy định khác của pháp luật.

Nhưng có thể khẳng định hành vi bán địa chỉ e-mail của người khác mà không được sự cho phép của họ là vi phạm thông tin cá nhân. Ở một số nước coi đó là phạm pháp. Còn ở VN chưa có những hướng dẫn chi tiết cụ thể, chẳng hạn như quy định rõ ràng là nếu bán một danh sách như vậy thì phạt như thế nào. Tóm lại, còn nhiều vấn đề quá mới liên quan đến phạm tội trên không gian mạng cần phải có sự hệ thống lại và sẽ được điều chỉnh bổ sung trong bộ Luật hình sự.

Nguyễn Hằng thực hiện

(Theo VnExpress)