Bộ trưởng Bộ BCVT Đỗ Trung Tá. Ảnh: TN

- Tại Hội thảo khoa học Công nghệ thông tin và truyền thông phục vụ nông thôn do Bộ Bưu chính Viễn thông vừa tổ chức, mặc dù ghi nhận những thành công bước đầu trong chính sách phát triển ICT tới vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa song vẫn còn những băn khoăn, những ý tưởng nhằm triển khai tốt hơn nữa mô hình này cho người dân nông thôn. Phóng viên đã có cuộc phỏng vấn Bộ trưởng Bộ Bưu chính Viễn thông Đỗ Trung Tá, đại diện Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn và Tập đoàn Bưu chính Viễn thông xung quanh nội dung này.

Bộ trưởng đánh giá như thế nào về kết quả ứng dụng ICT phục vụ nông thôn trong thời gian vừa qua?

Bộ trưởng Bộ BCVT Đỗ Trung Tá: Thời gian qua chúng ta đã phát triển Bưu chính Viễn thông rất mạnh mẽ. Có thể nói những lĩnh vực chúng ta phát triển đều có sự đánh giá trân trọng của các tổ chức quốc tế cả về hai lĩnh vực bưu chính cũng như viễn thông. Trong khi xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiện nay, ngay trong lĩnh vực bưu chính viễn thông và CNTT, Nhà nước cũng rất chú ý, tạo điều kiện cho sự phát triển ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Khoảng cách số giữa nông thôn và thành thị ở Việt Nam có thể nói được đánh giá là một trong số các nước có kết quả rất tích cực.

Ví dụ như người dân hiện nay chỉ cách xa điểm phục vụ của Bưu điện có 2,3 km. Đó là về bưu chính. Còn về viễn thông, tốc độ điện thoại chúng ta duy trì tốc độ phát triển nhanh nhưng không phải chỉ dành cho thành thị mà chúng ta đã phát triển tới cả vùng nông thôn. Ngày 31/12/2005, Việt Nam đã hoàn thành chỉ tiêu 100% xã có điện thoại. Điều hạn chế của chúng ta trong phát triển điện thoại nông thôn đó là số lượng còn ít. Có những xã đã phát triển tới hàng nghìn máy điện thoại nhưng cũng có những xã mới chỉ có 2 - 3 máy điện thoại. Thậm chí có những xã có 4-5 điện thoại bằng những hệ thống thông tin vệ tinh.

Vì địa hình của Việt Nam khá phức tạp, nên việc triển khai điện thoại xuống xã phải áp dụng rất nhiều loại hình công nghệ khác nhau. Các giải pháp, sáng kiến cải tiến kỹ thuật để phát triển bưu chính viễn thông nông thôn rất nhiều. Có thể nói ngay từ năm 1985-1986 chúng ta đã nghĩ tới mô hình các bưu điện xã nhưng sau đó khi máy điện thoại đưa vào Uỷ ban xã thì thậm chí Uỷ ban còn không có tiền trả cước. Vì vậy từ năm 1997, ngành đã quyết định thành lập các điểm Bưu điện Văn hoá xã. Tính văn hoá ở đây đó là chúng ta không chỉ có mục tiêu kinh doanh mà muốn mở mang dân trí, đưa những dịch vụ miễn phí về cho người dân, cụ thể là đọc sách báo, văn bản... Cho tới nay, chính tính văn hoá của các điểm Bưu điện này đã hấp dẫn người dân hiểu biết thêm nhiều thông tin. Chẳng hạn như thế nào là điện thoại, sử dụng dịch vụ tiện lợi như thế nào?... Chính vì vậy từ những năm đầu doanh số của những điểm này chỉ khoảng 200.000 đồng/tháng thì tới nay đã đạt trung bình 2,5 triệu đồng/tháng/điểm. Điều đó có nghĩa là chúng ta đã hết sức chú ý tới việc phát triển của nông thôn.

Thời gian tới Bộ sẽ có những kế hoạch gì nhằm đẩy mạnh hơn nữa việc triển khai ICT cho nông thôn, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Bộ BCVT Đỗ Trung Tá: Tuy vậy, chúng ta vẫn còn những mặt kém. Kém thứ nhất là về số lượng, thứ hai đó là những thông tin mà nhà nông cần hiện giờ mình vẫn chưa đáp ứng được. Cái thứ ba đó là với số lượng 70% dân số Việt Nam còn nghèo mà các dịch vụ triển khai không có sự linh hoạt, hỗ trợ của các dịch vụ công ích, nếu đã tập trung vào cạnh tranh thì phải vì lợi nhuận. Còn nếu công ích mà cứ theo cung cách của kinh doanh thì không được. Vì vậy Bộ đã quyết định ra được quỹ dịch vụ viễn thông công ích. Những nơi nào khó khăn như vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa sẽ có sự hỗ trợ của quỹ. Một cái mà có thể nói tôi rất cảm động khi tham dự buổi hội thảo khoa học này là đem vào những tính khoa học cao nhất, hiện đại nhất hiện nay để vào ứng dụng phục vụ nông thôn với giá rẻ nhất. Với những thành quả của công  nghệ và những sáng kiến, sáng tạo của lực lượng làm kỹ thuật của Việt Nam, chúng ta tạo điều kiện vừa phục vụ nông dân nhưng bên cạnh đó cũng hỗ trợ cho công nghiệp phát triển.

Tôi cũng chợt nảy ra một ý, chúng ta không phải dùng quỹ công ích để mua trực tiếp thiết bị nước ngoài phục vụ nông dân mà qua trung gian phát triển nông thôn này để thực hiện được những trang thiết bị hiện đại, nhưng thiết kế rồi phần mềm điều hành là của người Việt Nam. Cho nên có thể nói cái phần "xác" ta còn phải mua ở các hãng nước ngoài nhưng phần "hồn" của thiết bị đó là được chế tạo ở Việt Nam. Chúng ta hoàn toàn có thể làm được bài toán ngược lại. Cho người dân nông thôn sử dụng dịch vụ IP giá rẻ trước rồi dần dần trên  toàn quốc sẽ sử dụng dịch vụ IP. Như vậy chúng ta sẽ thực hiện được mô hình xã hội thông tin mà mọi lúc, mọi nơi chúng ta đều có được thông tin điện thoại.

Thêm một bước nữa là băng rộng sẽ xuống đến nông thôn. Hiện nay đã triển khai ở tất cả các điểm Bưu điện Văn hoá xã đều có đường cáp quang. Nếu triển khai nối tiếp thêm các dịch vụ vô tuyến thì hoàn toàn người dân ở nông thôn cũng được sử dụng tất cả những dịch vụ như thành thị.

Là một Bộ có rất nhiều gắn bó với mọi mặt đời sống của người dân nông thôn, theo ông, hiện nay, bà con nông dân cần nhất những thông tin gì có thể đẩy mạnh ICT phục vụ nông thôn?

TS. Nguyễn Bỉnh Thìn - Phó vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ Bộ Nông nghiệp và PTTN: Bà con nông dân hiện nay rất cần những thông tin liên quan tới vấn đề nông nghiệp, những thông tin về thị trường, giá cả nông sản, thực phẩm... Làm sao để có thông tin nuôi con gì để đem lại hiệu quả nhất? Loại cây nào, hoa quả nào có năng suất cao? Bán ở thị trường nào đem lại doanh thu tốt nhất?... Vấn đề nữa mà bà con nông dân quan tâm đó là những thông tin về vấn đề kỹ thuật canh tác các loại cây trồng, vật nuôi sao cho đem lại chất lượng tốt, số lượng nhiều. Nếu chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ chuyên canh lúa sang trồng hoa màu thì phải chọn những loại cây nào? Giống ở đâu?... Thứ ba là thông tin về chế biến bảo quản cũng rất quan trọng. Rồi việc bảo vệ thương hiệu sản phẩm. Khi chúng ta mua rau ở ngoài thị trường, rất cần biết thương hiệu rau đó có an toàn hay không? Và để đảm bảo với người tiêu dùng thì bà con nông dân phải đăng ký chất lượng sản phẩm, có một cơ quan có thẩm quyền công nhận đó là rau an toàn... Tất cả những  thông tin này đều rất quan trọng đối với bà con nông dân.

Những thông tin như vậy hiện đang được cung cấp cho bà con nông dân như thế nào?

TS. Nguyễn Bỉnh Thìn - Phó vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ Bộ Nông nghiệp và PTTN: Hiện nay Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn đã cố gắng cung cấp một số những thông tin này, tuy nhiên cũng còn rất hạn chế. Để thực sự hiệu quả cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa công nghệ truyền thông của Bộ Bưu chính Viễn thông và phần mềm nội dung thông tin do Bộ Nông nghiệp và PTTN thực hiện. Chúng tôi sẽ nói ra những gì mà người nông dân cần và những cơ quan, doanh nghiệp cung cấp công nghệ sẽ cho biết năng lực truyền thông tin như thế nào, hỗ trợ được đến đâu... Đó là một dịch vụ rất có ích cho bà con nông dân giúp họ có công ăn việc làm, có được sản phẩm chất lượng cho thị trường được đánh giá đúng chất lượng và giá trị. Như vậy, chịu trách nhiệm về "phần cứng" là Bộ Bưu chính Viễn thông và các doanh nghiệp viễn thông, Internet còn về "phần mềm" là nhiệm vụ của Bộ Nông nghiêp phát triển nông thôn.

Ông Nguyễn Mậu Lân - Trưởng Ban phát triển BCVT nông thôn thuộc VNPT.

Là một doanh nghiệp rất chú trọng phát triển, cung cấp dịch vụ tại địa bàn nông thôn, xin ông cho biết Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam có những chiến lược gì để nhằm đẩy mạnh ICT phục vụ nông thôn?

Ông Nguyễn Mậu Lân - Trưởng Ban phát triển BCVT nông thôn thuộc VNPT: Hiện nay, mô hình điểm Bưu điện Văn hoá xã của VNPT đã phát triển tới con số gần 8.000 điểm. Lợi thế của điểm Bưu điện Văn hoá xã đó là khi bất kỳ một dịch vụ nào được triển khai, người nông dân sẽ là đối tượng đầu tiên được sử dụng dịch vụ đó. Do vậy, trong thời gian tới mô hình này sẽ tiếp tục được VNPT củng cố và đem tới nhiều dịch vụ tiện ích hơn nữa. Ngoài ra cũng sẽ có cơ chế, chính sách làm sao để người sử dụng có thể được hưởng những cước phí về dịch vụ điện thoại, Internet ưu đãi nhất. Nhiều ý kiến cho rằng không chỉ đơn thuần là đưa Internet về điểm Bưu điện Văn hoá xã mà vấn đề nội dung nữa, làm sao từ đó có thể giúp được người nông dân phát triển kinh tế hàng hoá...

Thuỷ Nguyên (thực hiện)

(Theo VnMedia)