Cha đẻ Wikipedia

- Jimmy Wales được biết đến nhiều nhất với tư cách là người sáng lập ra Wikipedia. Ông bắt đầu dự án này cùng với một người bạn có tên là Larry Sanger từ năm 2001 và coi đây là một sở thích của mình.

Wikipedia ngày nay đã trở thành một thư viện bách khoa thư lớn nhất trong lịch sử nhân loại. Thông tin từ trang web này đã được sử dụng cho hơn 100 quyết định của phiên tòa tại Mỹ kể từ năm 2004. Nhưng Wikipedia có thể mới chỉ là khởi đầu của Wales. Gần đây, ông đã bắt đầu đưa vào hoạt động công cụ tìm kiếm của riêng mình có tên là Wikia Search, chỉ dùng để tìm kiếm những trang web nói đến trong Wikipedia.

Wikipedi, được viết bằng rất nhiều thứ tiếng và là một trong 20 trang web được truy cập nhiều nhất. Tuy nhiên, đặc điểm nổi bật nhất của Wikipedia là việc người truy cập được mời đóng góp các bài báo và chỉnh sửa những thông tin đang có trên trang web cho chính xác.

Theo Wales, có rất nhiều người cùng đọc một nội dung nên các thông tin không đúng sẽ nhanh chóng được chỉnh sửa. Mặc dù vậy, cũng có nhiều ý kiến nghi ngờ về tính chính xác và khách quan của trang web này nếu nó chỉ là kết quả của những đóng góp tự nguyện.

Phương pháp này bị chỉ trích rất nhiều, thậm chí từ Sanger, người đồng sáng lập ra Wikipedia. Tính chính xác và đạo văn là những mối quan tâm và lo lắng lớn nhất về trang web nhưng Wales khăng khăng rằng chính sách tự biên tập của Wikipedia không khác gì chính sách ở các tổ chức thông tin khác.

Jimmy Wales Ngày sinh 7-8- 1966, Huntsville, Alabama Nghề nghiệp: hiện là chủ tịch của Wikia, là thành viên danh dự của tổ chức Wikimedia Foundation Gia đình: Vợ là Christine và có một con gái tên là Kira Giáo dục: Bằng cử nhân về tài chính tại trường Đại học Auburn; Học master về tài chính tại Đai học Alabama Sự nghiệp 1994-2000 Giám đốc nghiên cứu tại Chicago Options Associations 1996 Sáng chế ra công cụ tìm kiếm có tên là Bomis và đồng thời bán các tài liệu bản điện tử.  2000 Thành lập Nupedia, tiền thân của Wikipedia 2001 Thành lập Wikipedia cùng với bạn cũ là Larry Sanger 2003 Thành lập Wikimedia Foundaton 2004 Thành Lập Wikia Inc cùng với  Angela Beesley

Wales phát biểu: “Tờ báo nào cũng có tổng biên tập và những người hiệu đính nhanh. Chúng ta không biết họ là ai nhưng chúng ta luôn tin tưởng họ làm tốt việc của mình. Đây chính là cách thức hoạt động của chúng tôi ở Wikipedia".

Trong thực tế, Wikipedia đã từng là đối tượng của những phá hoại có tính cố ý, những tranh luận nảy lửa giữa những người hiệu đính thông tin và cả những câu chuyện đùa. Một số bài báo, trong đó có bài về Wales, đã được xếp vào loại bị hạn chế chỉnh sửa. Cần nói thêm rằng riêng bản khai lý lịch của Wales ở trên trang web đã từng phải sửa lại 18 lần.

Mặc dù vậy, Wikipedia đã trở thành một hiện tượng và Wales đã thành lập Tổ chức Wikimedia để nhìn trước tương lai mở rộng sự nghiệp online của mình. Wales cũng đã mở rộng mô hình Wiki thành vài dự án khác nữa, trong đó có Wiktionary, Wikinews, và Công ty vì lợi nhuận Wikia (thành lập năm 2004). Wales ngày càng trở nên có uy tín và được Tạp chí Time bình chọn là một trong “100 người làm nên thế giới”. 

Chìa khóa cho giáo dục miễn phí

Thực ra công việc tra cứu trên mạng này chỉ là một phần công việc của Wales. Mục đích của việc này là để mọi người trên hành tinh có thể truy cập miễn phí tới khối kiến thức khổng lồ trong lịch sử nhân loại và mang lại cho họ một công cụ để tự mình tiếp tục khám phá.

Wales nói: “Hãy nghĩ tới một hệ thống giáo dục miễn phí với tất cả các tài nguyên sẵn có trên mạng cho tất cả mọi người ở bất cứ nơi nào trên thế giới. Nếu điều này được dành cho các nước thuộc thế giới thứ ba thì quả là rất tuyệt vời”.

Bách khoa thư trực tuyến là một yếu tố cấu thành nên Wikimedia Foundation. Đây là một tổ chức từ thiện với sự có mặt của tất cả những hoạt động kinh doanh phi lợi nhuận của Wales, trong đó kể đến cả từ điển, danh mục các loài vật và thư viện miễn phí với tên là Wikibooks. Theo Wales, “Wikibooks là một lĩnh vực rất thú vị và là chìa khóa cho ý tưởng giáo dục miễn phí. Mục tiêu cuối cùng là đưa ra những bộ sách về bất cứ khóa học đại học nào trên thế giới. 

Tuy nhiên, để đạt được điều này, Wales cho rằng các chính phủ trên thế giới phải viết lại luật bản quyền. Wales tin rằng các tài liệu phải được lưu bản quyền trong 14 năm, giống như ở Mỹ. Khi thời gian trên hết hiệu lực, tác giả phải được phép xin tiếp tục giữ bản quyền 14 năm tiếp theo, bằng cách đăng ký với chính phủ và trả một khoản lệ phí nhỏ.

“Nhờ có cách này, những gì vẫn có giá trị về kinh tế sẽ tiếp tục được bảo vệ bản quyền vì chúng xứng đáng với khoản lệ phí. Những gì không có giá trị về kinh tế nhưng có thể có giá trị về văn hóa hoặc giáo dục sẽ phải được phép xếp vào hạng sở hữu của công chúng với những thỏa ước nhất định”.

Wales còn điều hành một công ty kinh doanh vì lơi nhuận, có tên là Wikia. Ý tưởng này đã thu hút hàng trăm triệu đô tài trợ từ Amazone và 4 triệu tiền mặt từ nhóm những người nổi tiếng tại Thung lũng Silicon.

Nhưng Wales lại khác những người thành công trong kỷ nguyên internet. Ông sống rất giản dị tại một vùng ngoại ô bang Florida, cách Thung lũng Silicon hàng ngàn dặm. Ông đã kiếm đủ tiền từ khi còn là người bán hàng hóa và có thể sống thoải mái trong phần còn lại của cuộc đời. Trong những lúc rảnh rỗi hiếm hoi, Wales thường thích hái quả trong vườn và cảm thấy rất hạnh phúc khi phát hiện ra đó chỉ là một quả chanh khổng lồ hình tròn. Những lúc đó, Wales cho rằng mình nên viết ngay điều này lại bởi vì "món này thực sự có vị chanh. Chỉ khi đó chúng ta mới biết cách pha nước chanh".

TAM HÀ (TỔNG HỢP)

(Theo TTO)