Trong
bối cảnh Việt Nam phải tôn trọng bản quyền theo cam kết gia nhập Tổ
chức Thương mại Thế giới, việc sử dụng phần mềm nguồn mở đang được các
doanh nghiệp xem là giải pháp tối ưu để tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên,
sử dụng phần mềm nguồn mở cũng không dễ dàng gì.
Giải pháp tiết kiệm
Với khoảng 4.000 máy tính đang sử dụng phần mềm nguồn
mở, Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) đã tiết kiệm được hơn 1
triệu đô la Mỹ tiền mua bản quyền phần mềm. Tuy nhiên, mới đây,
Sacombank đã quyết định ký hợp đồng mua bản quyền phần mềm với
Microsoft để chuẩn hóa hệ thống công nghệ thông tin của mình.
Bà Phan Bích Vân, Tổng giám đốc Sacombank, cho biết
mặc dù ứng dụng phần mềm nguồn mở có thể giúp tiết kiệm được rất nhiều
chi phí đầu tư, tuy nhiên trong chiến lược hiện đại hóa công nghệ ngân
hàng theo yêu cầu hội nhập thì không thể thiếu phần mềm thương mại. Vì
vậy, để dung hòa, Sacombank sẽ sử dụng song song cả phần mềm nguồn mở
và phần mềm thương mại trong thời gian tới.
Sacombank là một trong những doanh nghiệp đầu tiên ứng
dụng phần mềm nguồn mở từ năm 2004. Việc ứng dụng khá thuận lợi vì ngày
càng có nhiều giải pháp hơn cho người sử dụng chọn lựa. Đặc biệt là bộ
OpenOffice - bộ công cụ được xây dựng trên mã nguồn mở của Sun
Microsystems - phiên bản 2.0.4 mà Sacombank đưa vào sử dụng từ tháng
6/2006 rất gần gũi với phần mềm Microsoft Office.
Tuy nhiên, theo bà Vân: “Phần mềm thương mại có nhiều
tính năng cao cấp, dễ sử dụng và có tính ổn định hơn phần mềm nguồn mở.
Vì vậy, chúng tôi phải mua bản quyền phần mềm của Microsoft để hoạt
động kinh doanh được chuyên nghiệp hơn cũng như để tránh rủi ro”.
Mới đây, Công ty Cổ phần Công nghệ thông tin Bình
Dương công bố chương trình “Mang ứng dụng văn phòng về nhà với giá 2 đô
la Mỹ” bằng phần mềm nguồn mở BIT OpenOffice nhằm kêu gọi người dùng sử
dụng phần mềm nguồn mở hợp pháp, giá rẻ thay vì phải mua Microsoft
Office với giá vài trăm đô la Mỹ. Tuy vậy hầu hết người sử dụng vẫn còn
thờ ơ với BIT OpenOffice, một phần mềm nguồn mở được đánh giá có chức
năng gần như tương đương với các phần mềm thương mại khác.
Mặt khác, một số người cho rằng, để ứng dụng được phần
mềm nguồn mở vào toàn bộ hệ thống thì ban giám đốc phải là người tiên
phong. Kinh nghiệm từ Sacombank cho thấy muốn ứng dụng phần mềm mã
nguồn mở thành công, người lãnh đạo phải thể hiện rõ vai trò và quyết
tâm của mình, quan tâm sâu sát đến các giai đoạn triển khai và theo dõi
tiến độ thực hiện để chỉ đạo kịp thời.
Bên cạnh đó, cũng cần có đội ngũ chuyên gia công nghệ
thông tin có kinh nghiệm về phần mềm nguồn mở để hỗ trợ cho các phòng
ban khi cần. Thời gian đầu việc ứng dụng phần mềm nguồn mở cũng đã làm
ảnh hưởng tới công việc của Sacombank vì phải từng bước thay đổi thói
quen sử dụng Microsoft Office của nhân viên.
Khó khăn lớn nhất đối với phần mềm nguồn mở là không
có các dịch vụ hỗ trợ trực tiếp từ nhà cung cấp như khi sử dụng phần
mềm thương mại, đặc biệt là khi ứng dụng hệ thống Core Banking vốn đòi
hỏi tính tích hợp cao.
Rào cản
Theo tính toán của Bộ Bưu chính Viễn thông, Việt Nam
hiện có hơn 2 triệu máy tính và nếu tất cả đều sử dụng phần mềm có bản
quyền thì phải chi ít nhất 1 tỉ đô la Mỹ.
Ưu điểm của phần mềm mã nguồn mở là được dùng nguồn
miễn phí, vì vậy chi phí thấp so với các phần mềm thương mại. Việc sử
dụng phần mềm mã nguồn mở cũng không lệ thuộc vào bất cứ một nhà cung
cấp nào. Nhờ có được mã nguồn nên cộng đồng mã nguồn mở có khả năng bổ
sung và phát triển các ứng dụng theo yêu cầu riêng. Việc có được mã
nguồn cũng giúp các nhà lập trình sáng tạo ra phần mềm riêng của mình.
Tuy nhiên, hạn chế của phần mềm mã nguồn mở là chưa
được hỗ trợ kỹ thuật kịp thời. Nếu người dùng gặp sự cố, họ có thể nhận
được sự giúp đỡ của cộng đồng nguồn mở, nhưng về mặt pháp lý không ai
bị bắt buộc có nghĩa vụ cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho phần mềm mã
nguồn mở như trong trường hợp sử dụng phần mềm thương mại.
Mặt khác, những hỗ trợ về tích hợp các thiết bị ngoại
vi và các ứng dụng chuyên nghiệp trên nền phần mềm mã nguồn mở vẫn còn
hạn chế. Điều quan trọng nữa là các hệ điều hành nguồn mở hiện nay đều
dựa theo hệ điều hành Linux nhưng đa số người dùng chưa có kiến thức về
hệ điều hành này, ngay cả đa số quản trị viên mạng của doanh nghiệp
cũng chưa rành về phần mềm nguồn mở. Điều này dẫn đến yêu cầu phải đào
tạo lại từ đầu với chi phí không nhỏ.
Những rào cản trong việc sử dụng phần mềm mã nguồn mở
đã khiến nhiều doanh nghiệp, cơ quan và cá nhân e ngại. Vì thế, tìm
được giải pháp cho việc này là điều rất khó khăn, phải được sự hưởng
ứng của cộng đồng và những dịch vụ tiện lợi hơn.
Theo nhiều chuyên gia, Việt Nam cần khuyến khích phát
triển phần mềm mã nguồn mở trong trường học, và các trung tâm nghiên
cứu bởi phần mềm mã nguồn mở là phương tiện dạy học, nghiên cứu rất
hiệu quả. Vì thế, cần khuyến khích tạo ra được một số sản phẩm công
nghệ thông tin đặc thù, phù hợp với điều kiện và yêu cầu trong nước
trên cơ sở phần mềm mã nguồn mở, đặc biệt là phục vụ cho các doanh
nghiệp nhỏ khi chi phí cho phần mềm có bản quyền còn khá cao.
Hiện ở Việt Nam đã có khoảng 20 doanh nghiệp và cá
nhân đầu tư vào phần mềm mã nguồn mở như Vietkey Group, CMC, iNet
Solutions..., nhưng mới chỉ mang tính tự phát. Từ nhiều năm qua, các bộ
ngành cũng đã đặt ra chương trình phát triển và ứng dụng phần mềm mã
nguồn mở nhưng bài toán đến nay vẫn chưa được giải quyết.
Theo TBVTSG
(Theo TTO)